„Historia Talerhofców” to kolejny projekt na koncie Stowarzyszenia Klubu Miłośników Łemkowszczyzny. Realizowany był w 2022 roku z pomocą Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Muzeum Historii Polski w Warszawie, a jego celem było ukazanie mało znanych faktów z historii mniejszości łemkowskiej, dotyczących obozu koncentracyjnego w austriackim Talerhofie. Patronat nad zadaniem objął arcybiskup przemysko-gorlicki Paisjusz.

Jak przebiegał projekt „Historia Talerhofców”?

W czasie trwania projektu Stowarzyszenie Klubu Miłośników Łemkowszczyzny pracowało nad odtworzeniem słabo znanej historii martyrologii społeczności Łemkowskiej, zamieszkującej woj. małopolskie. Głównym celem było zachowanie przekazu pamięci historycznej dla następnych pokoleń.

W ramach zadania przeprowadzone zostały kwerendy w archiwach oraz zbiorach muzealnych i prywatnych w poszukiwaniu archiwalnych fotografii, dokumentów i wspomnień, ukazujących życie Talerhofców w obozie. Przeprowadzono również poszukiwania pochówków osób, którym udało się z obozu powrócić w rodzinne strony. Podczas warsztatów międzypokoleniowych wyselekcjonowano materiały do stworzenia wystawy eksponowanej następnie w gorlickim Ośrodku Kultury Prawosławnej „Elpis", oraz do publikacji katalogu.

Trudny okres w historii łemków.

Przez cały okres zaboru austriackiego Łemkowie byli pozbawieni możliwości swobodnego kultywowania swoich tradycji, a w okresie I wojny światowej wręcz prześladowani i zsyłani do obozów koncentracyjnych w głąb Austrii – w Talerhofie i Terezynie. Wiele osób, głównie inteligencji łemkowskiej, było skazanych na śmierć. Wybitną postacią, symbolem martyrologii tego okresu, jest św. Maksym Sandowicz, duchowny rozstrzelany przez żandarmów austriackich w Gorlicach 6 września 1914 r. W 1994r. Ogłoszony przez Cerkiew prawosławną w Polsce świętym męczennikiem za wiarę. Do talerhofskiego łagru trafili  ojciec św. Maksyma Tymoteusz oraz brzemienna małżonka Pelagia, która w uwięzieniu urodziła syna, któremu po ojcu nadano imię Maksym. Maksym Sandowicz jr został  również duchownym pełniącym posługę w Uściu Ruskim, Siedlcach. Drohiczynie i Białymstoku.

Po okresie zaborów społeczność łemkowska zmuszona była odbudowywać swoją tożsamość i kulturę. Projekt „Historia Talerhofców” był kolejna próba  odtworzenia tego słabo znanego etapu historii i przywróceniem pamięci o wybitnych postaciach, wnoszących swój wkład w dzieło odbudowywania pamięci historycznej i kultywowania narodowych tradycji.